Depresyon Nedir ? Bilişsel Çarpıtmalar Nelerdir ?

Duygu Durumunuzu Anlamak: Nasıl Düşünüyorsanız, öyle Hissedersiniz!

Depresyon kişinin kendisini, yaşantısını (ve genel olarak dünyayı) ve geleceğini bozuk bir şekilde olumsuz görmesidir. Depresyon oldukça yaygın, tekrarlayıcı, kişi ve toplum için olumsuz sonuçları olan bir duygu durum bozukluğudur. Sağlıklı hayatın bir parçası değildir, bir rahatsızlıktır.

Depresyondayken moraliniz bozulur, kendinize saygınız azalır, vücudunuzun işleyişi aksar, isteksizleşir ve hareketsizleşirsiniz. Kendinizi dibe vurmuş hissedersiniz.

Depresyonun güdüsel ve davranışsal belirtileri olumsuz bilişsel örüntüden kaynaklanır bunun tarafından sürdürülür veya artırılır. Kişinin bilgi işleme sürecinde hata vardır. Kendisi çevre ve gelecek hakkında olumsuz bir imgeye sahiptir. Bu bilişsel çarpıtmalar yanlı değerlendirmelere yol açar. Olumsuz çarpıtılmış bilişler de depresif duygu durumunu tetikler.

Aşağıdaki listede depresyonunuzun temelini oluşturan 10 Bilişsel Çarpıtmayı göreceksiniz, kendinizi depresif hissettiğinizde aslında bunu nedeninin tamamen bu hatalı düşünme şekillerinden oluştuğunu fark edeceksiniz.

Bilişsel Çarpıtmaların Tanımları

1. Ya Hep Hiç Düşüncesi: Her şeyi siyah ya da beyaz görürsünüz. Eğer performansınız mükemmelin altındaysa, kendinizi tamamen başarısız bulursunuz.

2. Aşırı Genelleme: Tek bir olumsuzluğu hiç bitmeyecek bir başarısızlık demekmiş gibi görürsünüz.

3. Zihinsel Filtre: Tek bir olumsuz ayrıntıyı bulur onunla uğraşıp durursunuz. Gerçeğe bakışınız, bir damla mürekkebin tüm şişedeki suyu bulandırması gibi kararır.

4. Olumluyu Geçersiz Kılmak: Olumlu olayların şu ya da bu nedenlerden “sayılmaz” olmasına ısrar edersiniz. Böylece günlük hayatınızla ters düşen olumsuz bir düşünceye kapılırsınız.

5. Sonuçlara Atlama: Verdiğiniz sonucu destekleyecek kesin kanıtlar olmamasına rağmen olumsuz bir değerlendirme yaparsınız.
a) Akıl okumak: Kendinizce birinin size ters davrandığını düşünür, araştırmaya gerek bile duymazsınız.
b) Falcılık: İşlerin kötü gideceğini öngörür, kehanetinizin bir gerçek olduğuna ikna olursunuz.

6. Aşırı Büyütme (Felaketleştirme) ya da Küçültme: Olayların önemini abartırsınız (beceriksizliğiniz ya da başkasının başarısı gibi), ya da minicik kalıncaya kadar küçültürsünüz (iyi özellikleriniz ya da başkasının kusurlari gibi). Buna “dürbün hilesi” de denir.

7. Duygusal Kararlar: Olumsuz hislerinizin aslında gerçeği yansıttığına inanırsınız “Hissediyorum o halde gerçek olmalı.”

8. -MELI -MALI Cümleleri: Kendinizi -meli -mali’larla motive etmeye çalışırsınız.

9. Etiketleme ve Yanlış Etiketleme: Aşırı genellemenin uç halidir. Hatanızı tarif etmek yerine, kendinize olumsuz bir etiket yapıştırırsınız. “Ben beceriksizin tekiyim.” Başka birinin hoşunuza gitmeyen davranışı karsısında “Kahrolası iğrenç herif!” dersiniz. Yanlış etiketleme birçok olaylı çok renkli ve duygu bir yüklü dille anlatmayı içerir.

10. Kişileştirme: Kendinizi, aslında başlıca sorumlusu olmadığınız olumsuz olayın nedeni bir olarak görürsünüz.

Peki Bilişsel Çarpıtmaları bilmek ne işimize yarar ?

Kendimizi depresif ve zavallı hissettikçe, düşüncelerimiz de daha çarpıklaşır. Fakat zihinsel çarpıtmalar olmadığında, benlik değerimizi düşük veya kendimizi depresif hissedemeyiz.

Bizler bir dizi otomatik çarpıtılmış biliş sonucu depresyonu davet ederiz, duygularımız ve hareketlerimiz sürekli birbirini etkileyen bir kısır döngü haline gelir. Fakat bu bilişlerin, sürecin farkında olursak hayatı daha gerçekçi algılayabiliriz ve hayatın içindeki gerçek üzüntüyü ve mutluluğu barındıran, çarpıtmadan uzak bir duygusal yaşama kavuşabiliriz.

Kaynak: İYİ HİSSETMEK, Yeni Duygu Durum Tedavisi, Psikonet (Dr. David Burns Feeling Good – The Mood Therapy)