Klinik Psikolog Derya Ikdjaioune
Somatik Deneyimleme® Uygulayıcısı (SEP)
Beden odaklı terapi yaklaşımlarına duyduğum ilgiyle başladığım yolculuğumda, SEI (Somatic Experiencing International) tarafından akredite edilen Somatik Deneyimleme® eğitimini tamamlayarak SEP (Somatic Experiencing Practitioner) unvanını aldım.
Çalışmalarımda, sinir sistemi temelli bu yaklaşımı; travma, regülasyon zorlukları, disosiyasyon, psikosomatik belirtiler ve erken dönem bağlanma yaralarıyla çalışan danışanlarımla entegre biçimde kullanıyorum.
Bedenin bilgeliği, iyileşmenin en doğal haritasını taşır. Somatik Deneyimleme bu haritayı güvenli biçimde takip etmeyi mümkün kılar.
Somatik Deneyimleme® Nedir? Ne İşe Yarar?
Modern psikoterapi yaklaşımları arasında son yıllarda dikkat çeken yöntemlerden biri de Somatik Deneyimleme® (Somatic Experiencing – SE). Özellikle travma sonrası stres, kronik stres ve psikosomatik belirtilerle çalışırken bedenin iyileştirici gücünü temel alan bu yaklaşım, sinir sistemi temelli bir terapi modelidir.
SE’nin temel varsayımı şudur:
“Travma, yaşanan olayın kendisinde değil, olay sırasında sinir sisteminin verdiği yanıtta saklıdır.”
– Dr. Peter A. Levine
Bedenimiz, tehdit karşısında doğal olarak “savaş, kaç ya da don” tepkilerini verir. Ancak bu biyolojik tepkiler tamamlanmadan bedenimizde sıkışıp kaldığında, zamanla travmatik semptomlara dönüşebilir. SE terapisi, sinir sisteminde tamamlanmamış bu hayatta kalma döngülerini nazikçe işleyerek sistemin yeniden düzenlenmesine yardımcı olur.
Nasıl Çalışır?
Somatik Deneyimleme®, kişinin beden duyumlarını temel alan, konuşmadan çok bedene ve duyulara dayalı bir terapi yaklaşımıdır. Terapide kişi, hikâyeyi anlatmaktan çok, o hikâyeye eşlik eden bedensel duyumsamaları fark eder ve terapistin rehberliğinde adım adım bu duyumları düzenlemeye başlar.
SE uygulamasında öne çıkan tekniklerden bazıları:
- Titrasyon: Duygusal yoğunluğu küçük dozlarda ele almak.
- Pendülasyon (Salınım): Aktivasyon ve sakinleşme arasında gidip gelerek dengeyi sağlamak.
- Kaynak çalışması: Danışanın güvende ve desteklenmiş hissetmesine yardımcı olan içsel ve dışsal kaynakları kullanmak.
- İz sürme (tracking): Bedendeki mikro düzeydeki değişimleri fark ederek terapötik süreçte yol gösterici olarak kullanmak.
SE’nin Sağladığı Faydalar
- Travmaya bağlı donma, çökkünlük, panik, aşırı tetikte olma gibi semptomlarda azalma
- Sinir sisteminde regülasyon (denge)
- Bedensel farkındalıkta artış
- Bağ kurma kapasitesinin gelişmesi
- Esnek dayanıklılığın artması
SE yaklaşımı yalnızca travma çalışmalarıyla sınırlı değildir. Kronik ağrı, fiziksel hastalıklar, anksiyete, depresyon ve ilişki sorunlarında da etkili destek sunabilir.
Kim Tarafından Geliştirildi?
Somatik Deneyimleme®, Dr. Peter A. Levine tarafından geliştirilmiştir. Doğadaki hayvanların, hayatta kalmak için maruz kaldıkları tehditleri nasıl geride bırakabildiklerini inceleyerek SE modelini oluşturmuştur. Levine’in bu alandaki en bilinen kitabı “Kaplanı Uyandırmak: Travmayı İyileştirmek” adlı eserdir.
SE yöntemi, günümüzde Somatic Experiencing International (SEI) çatısı altında dünya çapında yaygın bir şekilde öğretilmekte ve uygulanmaktadır. Türkiye’de ise SE eğitimleri ve uygulayıcı yetiştirme programları SEI iş birliği ile düzenlenmektedir.
Hangi konularda SE’den fayda görebilirim?
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Anksiyete ve panik bozukluk
- Kronik ağrı ve psikosomatik belirtiler
- Donma ve disosiyasyon
- Regülasyon ve sınır çalışması gerektiren konular
SE, EMDR ya da diğer yöntemlerle birlikte kullanılabilir mi?
Evet. SE, EMDR, NARM, içsel çocuk çalışmaları gibi diğer yaklaşımlarla entegre biçimde kullanılabilir ve çoğu zaman süreci derinleştirir.
Beden duyumlarını hissetmekte zorlanıyorum, yine de bu terapiye uygun muyum?
Kesinlikle. SE, bedene nazik ve saygılı bir yaklaşımla yeniden temas kurmayı kolaylaştırır. Bedensel farkındalık zamanla gelişir.
Somatik Deneyimleme Hangi Durumlarda Kullanılır?
✅ Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
- Trafik kazası
- Doğal afetler (deprem, sel vs.)
- Fiziksel/sözel/cinsel şiddet
- Tıbbi müdahaleler, ameliyat travmaları
- İşkence, savaş, göç travmaları
✅ Anksiyete Bozuklukları
- Panik atak
- Yaygın anksiyete
- Sosyal kaygı
- Fobiler
✅ Dissosiyatif Bozukluklar
- Donma, uzaklaşma, kopma hali
- Bedenin bir kısmına erişememe hissi
- Kendi bedeninde değilmiş gibi hissetme
- Anı boşlukları, zaman kaymaları
✅ Psikosomatik Belirtiler ve Kronik Ağrılar
- Migren
- Fibromiyalji
- Sindirim problemleri (IBS, mide sorunları)
- Kas-iskelet ağrıları
- Deri hastalıkları (alerjiler, egzamalar)
✅ Yeme Bozuklukları
- Özellikle beden algısı ve travma geçmişi olan bireylerde
- SE, duygularla baş etme yollarını yeniden düzenlemek için destekleyici olabilir.
✅ Bağlanma Travmaları ve Gelişimsel Travmalar
- Duygusal ihmal
- Yetersiz bakım ilişkileri
- Terk edilme, erken yaşta ayrılık
- Utanç, değersizlik, kronik yalnızlık hissi
✅ Depresyon ve Duygulanım Bozuklukları
- Özellikle hissizlik, kopukluk, “donukluk” yaşayan kişilerde
- Çökkün, enerjisiz, anlam kaybı hisseden bireylerde
✅ Erken Gelişimsel Travmalar ve Doğum Öncesi Travmalar
- Doğum travması
- Anestezi/yoğun bakım deneyimleri
- Bebeklik döneminde geçirilen hastalıklar, ayrılıklar
SE ile Kimler Çalışabilir?
- Her yaştan birey (çocuk, ergen, yetişkin, yaşlı)
- Kronik semptomları olanlar (tekrar eden ağrılar, tıpta açıklanamayan bedensel belirtiler)
- Bilinçli olarak her şeyi anlatmakta zorlananlar (SE, hikâyeye değil bedene odaklanır)
- Konuşmak istemeyen ya da kelimelere dökemeyen danışanlar
- Kendini sürekli gergin, tetikte, “hiçbir şey olmamış gibi hissedemeyen” bireyler
- Yoğun duyguları regüle etmekte zorlanan kişiler
Somatik Deneyimleme® (SE), teşhisten çok bedenin verdiği tepkilerle çalışır. Ancak çeşitli psikolojik ve psikosomatik zorluklarda oldukça etkili ve destekleyici bir terapi yaklaşımıdır. Aşağıda SE’nin sıkça uygulandığı danışan grupları ve tanı kategorileri yer almaktadır:
Somatik Deneyimleme® Uygulayıcısı Nasıl Olunur?
Eğitim süreci üç seviyeden oluşur:
🟠 Başlangıç (Beginning Level)
– 1 yıl (genellikle 2 modül)
– Temel kavramlar: sinir sistemi, titrasyon, pendülasyon, kaynaklar, iz sürme vb.
🟡 Orta Seviye (Intermediate Level)
– 1 yıl (genellikle 2-3 modül)
– Daha karmaşık semptomlar ve bedenle çalışma, donma, disosiyasyon gibi konular
🟢 İleri Seviye (Advanced Level)
– 1 yıl (genellikle 2 modül)
– Klinik vaka çalışmaları, şiddetli travmalar, erken dönem travmalar vb.
Toplamda 3 yıl süren bu eğitimin her aşaması, uygulamalı modüller, küçük grup çalışmaları ve bireysel süpervizyonlarla desteklenir.
Süpervizyon ve Uygulama Saatleri
SE uygulayıcısı olmak için:
- Belirli sayıda bireysel SE seansı almanız
- Belirli sayıda süpervizyon seansı tamamlamanız
- Danışanla uygulama pratiği yapmanız gerekir
Türkiye’de genellikle 12 bireysel seans, 18 süpervizyon (bazısı grup olabilir) ve belirli oranda danışan çalışması istenir.
SE Uygulayıcısı Sertifikası
Yukarıdaki tüm eğitim ve süpervizyon saatlerini tamamladıktan sonra “Somatic Experiencing Practitioner (SEP)” unvanını almaya hak kazanırsınız. Bu, uluslararası geçerliliğe sahip bir unvandır.
Türkiye’de SE Eğitimi Nereden Alınır?
Türkiye’de SE eğitimleri, Somatic Experiencing Türkiye tarafından organize edilir ve SEI (Somatic Experiencing International) tarafından yetkilendirilmiş eğitmenlerce verilir. Eğitimler genellikle İstanbul’da ve çevrimiçi modüllerle hibrit olarak yapılmaktadır.
Hazirlayan: Klinik Psikolog Derya Ikdjaioune ,Somatik Deneyimleme® Uygulayıcısı (SEP)